Ondermijning en sociale veiligheid: het onzichtbare gevaar in het publieke domein

Ondermijning herkennen: signaleren, beschermen en verbinden

Denk aan een (bel) winkel waar weinig klanten naar binnen gaan, een opslag waar verschillende mensen ’s avonds of ’s nachts naar binnengaan. Woningen die regelmatig wisselen van huurders. Of een ambtenaar die buiten werktijd wordt benaderd door een buurtbewoner met veel te veel informatie.

Dit kunnen signalen van ondermijning zijn: waar de bovenwereld en onderwereld in elkaar grijpen. En het is dichterbij dan we denken.

Tegelijkertijd groeit de urgentie rond sociale veiligheid: medewerkers willen zich gehoord, gesteund en beschermd voelen. In een wereld waarin maatschappelijke spanningen toenemen en publieke taken onder druk staan, is sociale veiligheid een voorwaarde geworden voor duurzaam inzetbare teams.

Ondermijning raakt iedereen

Ondermijning wordt vaak geassocieerd met grote steden of luchthavens, maar het speelt overal. In kwetsbare wijken, bij gemeentelijke balies, in de wijkzorg, binnen het onderwijs, bij uitvoerende teams in veiligheid en handhaving. Juist hier is het risico het grootst dat professionals vanuit loyaliteit, onwetendheid of druk buiten hun formele rol gaan opereren, met alle gevolgen van dien. Het gevaar zit in de sluiproutes: kleine gunsten, onduidelijke grenzen, collega’s die signalen niet durven melden. Dat maakt het onderwerp complex en urgent.

Sociale veiligheid is geen bijzaak

Een organisatie die ondermijning serieus neemt, investeert in een stevige basis: een werkcultuur waarin medewerkers zich vrij voelen om signalen te delen, grenzen durven te stellen en niet alleen professioneel maar ook persoonlijk stevig staan. Sociale veiligheid is daarvoor de sleutel. Het zorgt dat mensen kunnen leren, fouten durven bespreken en situaties op tijd aankaarten. Pas dan is er ruimte voor integriteit en weerbaarheid, cruciaal in elke aanpak van ondermijning.

Wat RadarVertige doet

RadarVertige helpt jouw team om het gesprek over omstanderschap écht te voeren. Niet abstract of afstandelijk, maar vanuit de praktijk, met betrokkenheid en impact.

Inzicht en bewustwording
Onze maatwerktrainingen rond ondermijning zijn gebaseerd op de nieuwste kennis en gestoeld op praktijkervaring. Zoals bij de grote overheidsinstellingen, waar we medewerkers trainen in onze praktijkleerstraat www.radarlab.nl in het herkennen van grensoverschrijdend gedrag, het omgaan met druk en het signaleren van ondermijning in hun dagelijkse werk. We werken hierbij met scenario’s en de deelnemers leren multidisciplinair samen te werken in de casuistiek.

Handelingsbekwaamheid en weerbaarheid
Wij trainen deelnemers in het voorkomen en begrenzen van ondermijning. Niet met dikke handboeken, maar via praktijkgerichte werkvormen, simulaties en dilemma-oefeningen. Daarbij staat hun eigen werkcontext centraal. Ze leren om:

• Signalen vroeg te herkennen,
• Effectief te reageren op spanningsvolle situaties,
  Samenwerken met verschillende disciplines
• Hun eigen integriteit te bewaken en bespreekbaar te maken.

Sociale veiligheid als fundament
In al onze trajecten, van workshops tot leerinterventies, werken we aan een cultuur van aanspreekbaarheid en vertrouwen. We leren teams om spanningen te benoemen zonder angst. Om het gesprek te openen. Om op een constructieve manier grenzen te stellen. Met technieken als waarderende intervisie, regietheater, deep democracy en stressregulatie via HeartMath helpen we organisaties om sociale veiligheid te versterken van binnenuit.

Conclusie

Ondermijning en sociale veiligheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wie ondermijning wil aanpakken, moet investeren in medewerkers die stevig staan, risico’s durven te benoemen en met vertrouwen kunnen samenwerken. RadarVertige maakt dat mogelijk. Met trainingen die raken, blijven hangen en direct toepasbaar zijn in de praktijk. Niet als eenmalige interventie, maar als onderdeel van duurzame ontwikkeling. Samen werken we aan een publieke sector die sterker, weerbaarder en wendbaarder is, voor vandaag en morgen.

AuteurChaim Wannet

Adviseur leren & ontwikkelen